WĄGNIKI -Weinings, Kreis Pr. Holland)

Wągniki (do 1945 niem. Weinings) dawna wieś, położona na terenie gminy Pasłęk w powiecie elbląskim. Do 1945 był to majątek, leżący pomiędzy Zielonką Pasłęcką a Kwitajnami. Od jakiegoś czasu wieś ta nie jest już zamieszkana i stanowi tzw. pustkę osadniczą. 

Pierwsza wzmianka o Wągnikach pochodzi z 08.09.1317, kiedy to Friedrich von Wildenberg nadał jaćwingowi Powile’owi i jego następcom 3 łany i 10 mórg „na polu Wangenik”. Pierwotna nazwa miejscowości wywodzi się od słowa „wangus” (dębina, dąbrowa) z dodaniem do niej sufiksu „-enik”. Następna wzmianka pochodzi z księgi odsetek za lata 1402 – 1408 jako „Wangeniken”. W księdze tej z Wągnik wymienionych jest 14 chłopów pruskich, posiadających łącznie 20 łanów: Niculus, Roaynucke, Heinrich, Paul, Nucze Pusc, Hanneke Schulcze, Kusta, Attaw, Hans, Jacob, Goddel, Peter, Dywon, Tolne Lange. Później w 1427 do księgi był wpisany również Fritcz. W 1448 w księdze odsetek wymienionych jest 9 chłopów.

Kolejna wzmianka o Wągnikach jest z 1531, zaraz na początku okresu istnienia Prus Książęcych. Wągniki wymieniane są jako pustki, które nie są zamieszkane już od jakiegoś czasu. W 1543 Wągniki to w dalszym ciągu pustki. Następna wzmianka z 1552 informuje o przepisaniu 10 łanów na podstawie prawa pruskiego. W 1577 w Wągnikach wspominani są dwaj wolni Prusowie – Kiliahn i Michel Brabowski, posiadający 4 i 6 łanów. W 1600 wymieniany jest już tylko Kiliahn z 10 łanami. Następnie Wągniki przeszły w posiadanie wielkiego posiadacza ziemskiego Achatiusa Borcka wymienianego tu w 1652 roku, który miał tutaj również 10 łanów. W 1681 jako właściciel wymieniony jest tu Georg von Derfflinger, feldmarszałek wojsk brandenburskich. Później majątek w Wągnikach przeszedł w posiadanie Barfussów z Kwitajn. Ostatnim niemieckim właścicielem Wągnik była rodzina Dönhoff z Kwitajn.

Według spisu ludności z 1875 roku w Wągnikach mieszkało 80 osób. W latach 30. XX w. razem z nieistniejącą już leśniczówką-folwarkiem Bukowa (Hartwichs) wchodziły w skład gminy Piergozy (Pergusen), której wójtem był do 1945 roku Friedrich Spiegelberg. Możliwe, że podczas II Wojny Światowej w Wągnikach pracowali robotnicy przymusowi, zesłani tutaj na roboty. W styczniu 1945 większość mieszkańców majątku uciekła przed Armią Czerwoną. Do 1945 Wągniki należały do parafii w Zielonce Pasłęckiej (Grünhagen), dzisiaj przez swój status opuszczonej miejscowości nie należą one do obecnej parafii. Ostatnim niemieckim zarządcą majątku w Wągnikach był Kurt Menzel Jr.

Losy powojenne tej miejscowości nie są na obecną chwilę w pełni zweryfikowane. Nie wiadomo do końca, czy ktoś w Wągnikach zamieszkał po wojnie. Sama polska nazwa miejscowości zdaje się być zmienna: u ks. Cyganka Wągniki zapisane są pod nazwą „Winniki„, natomiast według polskich map z okresu PRL-U są to „Wągnity„. W każdym razie z przekazów ustnych wynika, że zabudowania dawnego majątku stały jeszcze przynajmniej do około lat 60. Zaś do końca lat 80. przestały one istnieć, zapewne na skutek rozebrania. Dzisiaj Wągniki to pustka osadnicza, miejsce niezamieszkane, w stanie zaniku: po majątku pozostały nieliczne resztki fundamentów oraz dróg, przejęte już przez przyrodę. Reszta została zaorana i dzisiaj miejsce po niektórych budynkach częściowo stanowią pola. Od kilku lat w Wągnikach znajduje się pasieka.

AUTOR TEKSTU: Wiktor Nowicki


ŹRÓDŁA
-PrutheniaPismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskimtom III
Georg Schneider, Grünhagen
Rysy historyczne wsi w okolicy Pasłęka autorstwa ks. Kazimierza Cyganka
-Przekazy ustne