SPORTYNY -Sportehnen, Kreis Mohrungen

Sportyny to pustka osadnicza, dawniej wieś, położona w powiecie ostródzkim (dawniej w morąskim), w gminie Miłakowo. Znajdowała się ona pomiędzy Ornetą i Miłakowem, obok szosy (DW528) łączącej te dwa miasta, w pobliżu skrętu na wieś Podągi (Podangen) w gminie Godkowo.

źródło: marienburg.pl

Pierwsza wzmianka o Sportynach pochodzi z 1367 roku, kiedy to „na polu Sparteyn” nadano 4½, 4, 3 łany oraz 4 morgi. Pierwotna nazwa siedliska założonego jako wieś szlachecka swoje początki ma prawdopodobnie w słowie „sparts„, co oznacza „możny”. Miejsce, gdzie powstała osada. jest dość urokliwe; w stronę Miłakowa rozciąga się strome zbocze, a siedlisko zdaje się być na wzniesieniu. W pobliżu rzeka Miłakówka (Liebe) wpada do Pasłęki (Passarge), na której obecnie jest rezerwat przyrody. Pasłęka oddzielała Sportyny od Lemit (Lemitten), które znajdowały się po drugiej stronie rzeki. Dzisiaj one również są pustką osadniczą. Następna wzmianka o Sportynach jest z 1445 roku, kiedy to Steffan Caunyten otrzymał w Sporteyn 4 łany. Później Sportyny wymienione są w 1448 roku, w księdze odsetek zakonu krzyżackiego. Wymienione w nich nazwiska to: Matt, Materne, Clauwko i Mertin, wszyscy posiadali 3 łany. Steffan Druthin posiadał natomiast 3 łany i 4 morgi. 

W 1795 miejscowość była podzielona na dwie części: Adlig Sportehnen (Sportyny Szlacheckie) i Königlich Sportehnen (Sportyny Królewskie). W 1820 mieszkało tu razem 75 osób (36 w Sportynach Szlacheckich, 39 w Sportynach Królewskich). Ta pierwsza część była folwarkiem, które podlegał pod majątek w pobliskim Stolnie (Stollen), gdzie do 1945 władała rodzina von Kunheim. Według spisu z 1910, mieszkały tu 103 osoby (49 w Królewskich, 54 w Szlacheckich). Podział ten zakończył się prawdopodobnie wraz z reformą administracyjną – od 1927 wieś tworzyła obwód gminny, w którego skład weszły: folwark Rotajny (Maulfritzen; obecnie pustka osadnicza) oraz pobliski przystanek kolejowy (Bahnhof Sportehnen) na linii Orneta (Wormditt) – Morąg (Mohrungen). Ostatni wykaz ludności z 1939 wskazuje, że mieszkało tu 111 osób.

W pierwszych dniach 1945 roku w okolicy miejscowości toczyły się ciężkie walki między niemieckim Wehrmachtem a sowiecką Armią Czerwoną. Z odnalezionych szczątkowych informacji wynika, że Sportyny przestały istnieć właśnie wtedy – mocno ucierpiały one podczas działań wojennych w ostatnich dniach wojny (miejscowości nie ma na polskich mapach z okresu PRL-u, co oznacza, że przestała ona istnieć wcześniej). Wsi nadaną co prawda polską nazwę, ale nie podniosła się ona już z ruin i nie była po wojnie zasiedlona ponownie, a jej teren z okolicznymi polami przejęły PGR-y. Dość długo przetrwały natomiast tutejsze drzewa owocowe, na którą lata po wojnie chodziła okoliczna młodzież. Linie kolejową Orneta – Morąg, przebiegającą w pobliżu wsi, zaraz po wojnie rozebrano. Do dzisiaj zachował się pobliski wiadukt, który znajduje się w kierunku na Podągi, zaraz przed wyjazdem na szosę obok dawnej wsi, a po dawnym przystanku kolejowym nie ma już śladu.

Dzisiaj dawne Sportyny to pustka osadnicza, miejsce niezamieszkane. Po miejscowości nie zachowało się wiele, ale w niektórych jej fragmentach można natrafić na ślady dawnej cywilizacji, w postaci kamieni i cegieł oraz miejsc dawnych sadów. W miejscu jednego z takich sadów, od strony szosy, znajduje się dzisiaj pasieka. 

AUTOR TEKSTU: Wiktor Nowicki


ŹRÓDŁA
– Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim (Tom III)
– geoportal.gov.pl
– marienburg.pl
– Topographische Übersicht des Verwaltungs-Bezirks der Königlichen Preussischen Regierung, 1820
– Volständige Topographie vom Ost-Preußischen Cammer-Departement von 1785, Goldbeck.